“Νησιωτικές και θαλάσσιες κοινωνίες στη Μεσόγειο, τη Μαύρη και την Ερυθρά Θάλασσα (15ος-20ος αι.)” από 3 Νοεμβρίου 2023 έως 5 Νοεμβρίου 2023
Το συνέδριο “Νησιωτικές και θαλάσσιες κοινωνίες στη Μεσόγειο, τη Μαύρη και την Ερυθρά Θάλασσα” είναι το τρίτο διεθνές συνέδριο ναυτιλιακής ιστορίας που διοργανώνεται από το Κέντρο Ναυτιλιακής Ιστορίας, στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (IMS/FORTH) Institute for Mediterranean Studies – FORTH Μελισσινού 130 & Νικηφόρου Φωκά, στο Ρέθυμνο.
Τις τελευταίες δεκαετίες, στο πλαίσιο της Ιστορίας των Θαλασσών, πραγματοποιούνται παράλληλες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και αντιλήψεις που μελετούν είτε τα νησιά είτε τις θαλάσσιες και παράκτιες κοινωνίες. Ωστόσο, οι μελέτες αυτές σπάνια συνομιλούν μεταξύ τους. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης της Ιστορίας των Θαλασσών, το παρόν συνέδριο αποσκοπεί στη συμφιλίωση αυτών των προσεγγίσεων και στον εμπλουτισμό της μελέτης των ανθρώπινων σχέσεων, αλληλεπιδράσεων και δεσμών με τη θάλασσα. Η αλληλεπίδραση των ανθρώπινων κοινωνιών και της θάλασσας υπήρξε και θα συνεχίσει να είναι ένας βαθύτατα σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη της Μεσογείου και στις σχέσεις των λαών της με τον ευρύτερο κόσμο. Το Συνέδριο, υπερβαίνοντας τα όρια της Μεσογείου ως εσωτερικής θάλασσας περιλαμβάνει τη Μαύρη και την Ερυθρά Θάλασσα ως ιστορικά συνδεόμενες θαλάσσιες περιοχές, που συνήθως αποκλείονται από την ιστοριογραφία της Μεσογείου. Ως εκ τούτου, σκοπεύει να παράσχει ένα διευρυμένο φόρουμ για τους μελετητές της Μεσογειακής Ναυτιλιακής Ιστορίας και Ιστορίας της Νησιωτικότητας, συγκεντρώνοντας μια κοινότητα ερευνητών για να παρουσιάσουν την τρέχουσα έρευνά τους, να συζητήσουν τις έννοιες και τις αντιλήψεις των νησιωτικών και των θαλάσσιων κοινωνιών με την ευρεία έννοια, και να συμβάλουν σε μια σύνθεση της πραγματικής κατάστασης μιας κοινωνικοοικονομικής ανάλυσης σχετικά με την ιστορία των θαλασσών.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Το συνέδριο επικεντρώνεται σε μια ευρύτερη συζήτηση για την ιστορία των νησιωτικών, παράκτιων και θαλάσσιων κοινωνιών. Από την άποψη αυτή, πρωταρχική σημασία θα δοθεί στις μεθοδολογικές αναλύσεις και στην εξέταση ευρύτερων γεωγραφικών ή ανθρώπινων περιοχών και όχι μόνο σε συγκεκριμένες τοπικές τοποθεσίες ως μελέτες περιπτώσεων. Εξετάζοντας τις οικονομικές και κοινωνικές πτυχές, το συνέδριο στοχεύει να διερευνήσει μια ποικιλία θεμάτων. Οι συμμετέχοντες καλούνται να εξετάσουν τα παρακάτω ερωτήματα:
- Έννοιες: Διαφορετικές εννοιολογήσεις για το τι περιλαμβάνεται ή αποκλείεται στην ιστορία των νησιωτικών, παράκτιων και θαλάσσιων κοινωνιών.
- Αλληλεπίδραση μεταξύ των οικονομιών της θάλασσας και της ξηράς.
- Θαλάσσιες περιοχές: Η απομόνωση και/η συνδεσιμότητα σε ένα νέο πλαίσιο.
- Ιστορική διαδικασία: η επίδραση της εξέλιξης των τεχνολογιών και της τεχνογνωσίας.
- Πηγές, βάσεις δεδομένων και ερευνητικά προγράμματα για τη μελέτη των νησιωτικών, παράκτιων και θαλάσσιων κοινωνιών
- Θαλάσσιες κουλτούρες: τα πλεονεκτήματα και τα όρια της διεπιστημονικότητας.
ΚΕΝΤΡΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
To Kέντρο Ναυτιλιακής Ιστορίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών δημιουργήθηκε το 2017 από την καθηγήτρια Τζελίνα Χαρλαύτη και τον Απόστολο Δελή. Αποτελεί μοναδικό χώρο έρευνας αφιερωμένο αποκλειστικά στην ναυτιλιακή ιστορία.
Η ερευνητική ομάδα του Κέντρου Ναυτιλιακής Ιστορίας μελετά και ερευνά την ιστορία της θάλασσας και πιο συγκεκριμένα τη ναυτιλιακή ιστορία της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας καθώς και την επικοινωνία τους με τον υπόλοιπο κόσμο από την αρχαιότητα έως σήμερα. Για την επίτευξη των στόχων του, το Κέντρο Ναυτιλίας αναπτύσσει δομές για την εκπαίδευση νέων επιστημόνων στο χώρο της ναυτιλιακής ιστορίας με την παραγωγή ερευνητικού έργου στους ακόλουθους τομείς: α) τη χρήση της θάλασσας για οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες (θαλάσσιο εμπόριο, διαδρομές, λιμάνια, ναυτιλιακές επιχειρήσεις, αλιεία, ναυτιλιακές κοινότητες, ναυτική εργασία, ναυπηγική και ναυτική τεχνολογία) β) τη χρήση της θάλασσας για γεωπολιτικούς και επεκτατικούς σκοπούς, όπως η βία στη θάλασσα (ναυτιλιακές αυτοκρατορίες, πολεμικό ναυτικό, πειρατεία) γ)τη χρήση της θάλασσας για την προώθηση της επιστήμης (ιστορία ναυσιπλοίας, ωκεανογραφίας κ.α.) δ) τη θάλασσα ως αναψυχή και παράγοντα ανάπτυξης τουριστικής δραστηριότητας ε) τη θάλασσα ως πηγή έμπνευσης της τέχνης και λογοτεχνίας. Για αυτόν τον σκοπό προωθεί 1) τον εντοπισμό, διατήρηση, ταξινόμηση, επεξεργασία και ανάδειξη ναυτιλιακών αρχείων, 2) την έκδοση συνθετικών μελετών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, 3) τη διεξαγωγή σεμιναρίων, συνεδρίων, μεταπτυχιακών προγραμμάτων σε συνεργασία με Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού και καλοκαιρινών σχολείων. Οι δραστηριότητες του Κέντρου Ναυτιλιακής Ιστορίας υποστηρίζονται από το Αρχείο και τη Βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών. Το Κέντρο Ναυτιλιακής Ιστορίας σχεδιάζει και υλοποιεί ευρωπαϊκά και ερευνητικά προγράμματα συστηματικής έρευνας στα ελληνικά και ξένα αρχεία και βιβλιοθήκες.
