Ο Αριστόκριτος Τομαζινάκης είναι διευθυντής και διδάσκει στο 12/θέσιο Ιδιωτικό Δημοτικό Σχολείο Ναυστάθμου Κρήτης στα Χανιά. Επίσης είναι και Εμψυχωτής της Παιδαγωγικής Θεάτρου-Θεατρικού Παιχνιδιού και διδάσκει το μάθημα «Το Θεατρικό Παιχνίδι στην εκπαιδευτική διαδικασία» στη Σχολή Παιδαγωγικής Θεάτρου – Θεατρικού Παιχνιδιού «Λάκης Κουρετζής» του Θεάτρου της Ημέρας. Είναι εισηγητής σε συνέδρια, επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης και εκπαιδευτής σε προγράμματα σχετικά με την Παιδαγωγική Θεάτρου και το Θεατρικό Παιχνίδι. Έχει σχεδιάσει εκπαιδευτικό πρόγραμμα Θεατρικού Παιχνιδιού για το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος. Παίζει σε Θεατρικές Παραστάσεις που ανεβαίνουν με τη μέθοδο του Θεατρικού Παιχνιδιού.
Στον άνθρωπο όλα πρέπει να είναι ωραία: και το πρόσωπο, και το ντύσιμο, και η ψυχή, και οι σκέψεις. ~ Α Τσέχωφ~
Kαλώς ορίσατε στο περιοδικό μας. Σας αποκαλούν «Διευθυντή των τεχνών» και δεν έχουν άδικο. Μιλήστε μας λίγο για εσάς.
Ευχαριστώ για την «πρόκληση» τη διεύθυνση του περιοδικού «BEST magazine» και την συγγραφέα αρθρογράφο κα Κατερίνα Γαγανέλη για την ευκαιρία που δίνεται να επικοινωνούμε με τους αναγνώστες σας. Πολλοί δάσκαλοι είναι δημιουργικοί και ψάχνουν ευκαιρίες να βρουν και τρόπους να μετατρέψουν τη ΓΝΩΣΗ σε Βίωμα και Αίσθηση. Ο Άντον Τσέχωφ σε ένα γράμμα του στον φίλο του Γκόρκι γράφει:
«…Ο δάσκαλος πρέπει να είναι καλλιτέχνης που αγαπά βαθιά την τέχνη του…».
Χρησιμοποιώντας τη λέξη «καλλιτέχνης», ουσιαστικά τονίζει να σέβεσαι την φύση κάθε παιδιού και να δημιουργείς τις προϋποθέσεις που θα δίνουν τη δυνατότητα προσωπικής νοηματοδότησης και έκφρασης. Να «ενορχηστρώνει» τη διδασκαλία με τέτοιον τρόπο όπου όλοι οι «ήχοι» της φύσης του παιδιού να μπορούν να ακουστούν σε μια σύνθεση. Γενικότερα οι τέχνες ενισχύουν τη γνωστική και συναισθηματική εξέλιξη του παιδιού.
Θα ήθελα να σας ρωτήσω για την αγάπη σας για τις τέχνες και τον τρόπο που τις χρησιμοποιείται στη διδασκαλία σας.
Οι τέχνες είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τους μαθητές/τριες να εκφραστούν και να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους. Διεγείρεται η φαντασία τους και ενθαρρύνονται να σκέφτονται εκτός των συνηθισμένων πλαισίων. Είναι διαφορετικό η Διδασκαλία των τεχνών και διαφορετικό η Αξιοποίηση των τεχνών για παιδαγωγικούς σκοπούς. Στην πρώτη περίπτωση μας ενδιαφέρει η δεξιοτεχνία. Στη δεύτερη περίπτωση οι τέχνες
αποτελούν το διάμεσο για την ψυχοσυναισθηματική, γνωστική, δημιουργική έκφραση. Αυτή είναι η διαφορά που χαρακτηρίζει τις τέχνες έξω από το σχολείο και τις τέχνες μέσα στο σχολείο. Διότι οι τέχνες μέσα στο σχολείο οφείλουν να λάβουν τον παιδευτικό ρόλο του σχολείου. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Αισθητική διάσταση υποβαθμίζεται, αντίθετα καλλιεργείται η αισθητική των παιδιών και εξοικειώνονται με υψηλές ιδέες και συναισθήματα. Στο σχολείο δεν πρέπει να μας ενδιαφέρει να κάνουμε τα παιδιά μουσικούς, ηθοποιούς, ζωγράφους, αλλά μας ενδιαφέρει δίνοντάς τα εργαλεία που κάθε τέχνη έχει ως εγγενή στοιχεία της, να μπορούν να δράσουν και να εκφραστούν δημιουργικά.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας τύπος τέχνης; Γιατί;
Το Θέατρο – Θεατρικό Παιχνίδι προσδιορίζεται ως καλλιτεχνική και παράλληλα ως παιδαγωγική δραστηριότητα. Στηρίζεται στην ψυχολογία της ομάδας , στη δυναμική της και στην ψυχολογία της αλληλεπίδρασης. Το Θέατρο είναι τέχνη σύνθετη, κοινωνική και γι΄ αυτό βαθύτατα παιδευτική. Ο βασικός κανόνα της θεατρικής τέχνης, είναι το ΠΑΙΖΕΙΝ, που «εστί τέρψη ηδονής και τέρψη γνώσης». Το «υποδίεσθαι» είναι άλλο. Μπορεί κάποιος να «υποδύεται» ότι παίζει, χωρίς να παίζει, ενώ παίζοντας με φόρτιση και φώτιση το παιχνίδι των ρόλων, να κάνει αληθινό Θέατρο. Το Θέατρο δεν είναι Θέαμα και το Θέαμα δεν είναι Θέατρο. Δεν επιδιώκουμε να μάθει το παιδί να παίζει Θέατρο και ο δάσκαλος να γίνει σκηνοθέτης, αλλά «Διά του Θεάτρου» να δοθεί μια δυνατότητα στο παιδί για ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕΑΣΗ και ΔΡΑΣΗ. Παίζω Θεατρικό Παιχνίδι σημαίνει κάνω θέατρο με πενιχρά μέσα και αναζητώ και ανακαλύπτω το μυστήριο του θεάτρου και εκείνο με βοηθάει να ανακαλύψω τον εαυτό μου.
Ποιο είναι το όφελος της προσαρμογής της τέχνης στη διδασκαλία και ποιο το όφελος αυτής της προσέγγισης;
Η τέχνη μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της φαντασίας των παιδιών, να βελτιώσει τις δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας, καθώς και να προάγει την ανακάλυψη και την εξέλιξη της ατομικής ταυτότητας των παιδιών. Επιπλέον, η τέχνη μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της αναλυτικής σκέψης των παιδιών, καθώς και στην ενίσχυση των ευαισθητοποιημένων στον πολιτισμό ικανοτήτων. Σε μία εποχή τεχνολογικού ορθολογισμού, το παιδί αναζητά ευκαιρίες ουσιαστικής ελεύθερης δημιουργικής έκφρασης, θέασης, επικοινωνίας και χαράς. Η σύγχρονη εκπαίδευση δεν πρέπει να αγνοεί την ΤΕΧΝΗ και τον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ και οφείλει να εξασφαλίζει στο παιδί τις παραπάνω ευκαιρίες μέσα στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία. Το Θεατρικό Παιχνίδι στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία είναι ικανό να πάρει και να δώσει σε όλα τα μαθήματα. Να αισθητοποιήσει , να μετατρέψει σε τέρψη την ανακάλυψη της γνώσης. Με όχημα το Θεατρικό Παιχνίδι τα γνωστικά αντικείμενα, μετατρέπονται σε βιωματικές πράξεις.
Επηρεάζει η τέχνη τα παιδιά;
Όσο περισσότερο τα παιδιά εξοικειώνονται με τη γλώσσα των τεχνών με τρόπο που είναι οικείος γι΄αυτά τόσο περισσότερο μπορούν να τη μάθουν. Τα παιδιά δεν πρέπει να είναι απλοί παθητικοί δέκτες της τέχνης. Πρέπει να είναι ενεργητικοί παίχτες και να εκφράζονται μέσα από αυτές. Βέβαια, η ενασχόληση των παιδιών με τις τέχνες δεν εξασφαλίζει από μόνη της την ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Ο τρόπος επαφής των παιδιών με αυτές παίζει σημαντικό ρόλο στην ενθάρρυνση της δημιουργικότητας. Ειδικότερα για το Θέατρο, ο τρόπος επαφής των παιδιών με την τέχνη αυτή μπορεί να λειτουργήσει ενθαρρυντικά ή αποτρεπτικά στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης. Οι διάφορες μέθοδοι που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της συνάντησης του Θεάτρου με την εκπαίδευση, όπως το Θεατρικό Παιχνίδι της μεθόδου του δημιουργού και δασκάλου μου Λ. Κουρετζή, εμπεριέχουν τη δυνατότητα για δραστηριότητες όπου χρησιμοποιείται η φαντασία και η επινόηση και αυξάνουν τη δημιουργικότητα.
Πείτε μου την πιο συναρπαστική εμπειρία σας;
Καθημερινά έχω πολλές θετικές εμπειρίες, γιατί τα παιδιά σε εκπλήττουν με την φαντασία και την δημιουργικότητά τους. Στο πλαίσιο της ετήσιας εκπαιδευτικής εκδρομής των σπουδαστών της Σχολής Παιδαγωγικής Θεάτρου – Θεατρικού Παιχνιδιού του «Θεάτρου της Ημέρας», συμμετείχα στο Παρίσι στο Parc de Luxembourg σε Θεατρικό Παιχνίδι και βρέθηκαν 4 μουσουλμάνες με μαντήλες, που δεν τις ξέραμε, να συμμετέχουν με άνεση και καλή διάθεση σε παιχνίδια και αισθησιοκινητικές δράσεις που κάναμε. Το ΠΑΙΖΕΙΝ μας είχε ενώσει και είχαμε ξεπεράσει το πρόβλημα της γλώσσας.
Με ποιο τρόπο ενθαρρύνετε τη δημιουργικότητα των μαθητών/τριών/ σας;
Μέσα από το Θεατρικό Παιχνίδι τα παιδιά ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, την ανάγκη ύπαρξης κανόνων, δρουν σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους, μπορούν να αντιληφθούν πού σταματάει η πραγματικότητα και που αρχίζει η φαντασία, πού σταματάει η φαντασία και αρχίζει η πραγματικότητα. Συχνά τους δίνω προβλήματα που απαιτούν δημιουργική σκέψη και τα ενθαρρύνω να εξερευνήσουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Επίσης, προσπαθώ να τους δείξω ότι η δημιουργικότητα δεν είναι μόνο για τους καλλιτέχνες, αλλά μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορους τομείς της ζωής. Για να ενθαρρύνω τη δημιουργικότητά τους, προσπαθώ να τους δώσω χώρο και ελευθερία να ανακαλύψουν το δικό τους ταλέντο και τον δικό τους τρόπο έκφρασης.
Υπάρχει τρόπος να βοηθήσετε τους μαθητές/τριες σας να επιλέξουν τη δική τους καλλιτεχνική «φωνή»;
Παίζοντας Θεατρικό Παιχνίδι ένα παιδί ύστερα από τα ερεθίσματα και την ευαισθητοποίηση που έχει δεχτεί από έναν έγκυρο και έμπειρο-Δάσκαλο- Εμψυχωτή, ανακαλύπτει τρόπους να ανατρέψει τα υπάρχοντα επιχειρήματα ή να τα ανανεώσει και να διαχειριστεί διαφορετικά τα προβλήματα που το απασχολούν. Δεν απομιμείται, δεν καταφεύγει σε μια λεκτική και κινητική φλυαρία και δεν εκφωνεί αποστηθισμένα κείμενα των οποίων δεν γνωρίζει το σημασιολογικό και νοηματικό περιεχόμενο των λέξεων.
Δυσκολίες που έχετε αντιμετωπίσει;
Ως δάσκαλος, έχω αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες, κυρίως στην προσπάθεια να ενθαρρύνω τα παιδιά να ανακαλύψουν τη δική τους «φωνή». Ορισμένα παιδιά είναι πολύ αυστηρά μαζί τους και δεν τους επιτρέπουν να εκφραστούν ελεύθερα, ενώ άλλα μπορεί να μην έχουν την αυτοπεποίθηση να εξερευνήσουν τις ιδέες τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προσπαθώ να δημιουργήσω ένα ασφαλές και ενθαρρυντικό περιβάλλον που να επιτρέπει να εκφραστούν ελεύθερα και να διαπιστώσουν ότι κάθε ιδέα είναι σημαντική και μπορεί να εμπνεύσει κάτι μοναδικό.
Ποια συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που θέλει να γίνει καλός/ή εκπαιδευτικός;
Ο/η εκπαιδευτικός να επιμορφώνεται προκειμένου να λειτουργήσει διδακτικά πολύπλευρα, αξιοποιώντας στην καθημερινή διδακτική πρακτική γνώσεις από τις τέχνες, απαλλάσσοντας το μάθημα από την ρουτίνα της μη δημιουργικής επαναληπτικότητας και να καθιστά το παιδί από ακροατή του μαθήματος σε συμμέτοχο του μαθήματος, ίσως και συνδημιουργό. Για να συμβούν, όμως, όλα αυτά οι εκπαιδευτικοί να χαμογελούν λίγο, να χρησιμοποιούν το σώμα τους, τα συναισθήματά τους, να ρωτάνε κάπου – κάπου τα παιδιά όχι μόνο τι ξέρουν, αλλά και τι ΝΙΩΘΟΥΝ.
Μια ευχή για τους μαθητές/τριες σας.
Να ανακαλύψουν και να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα τους σε όλες τις πτυχές της ζωής τους και να αντλήσουν από το Θεατρικό Παιχνίδι τη χαρά και την έμπνευση που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ζωής.
