Η πρώτη μας επαφή με τον κο Παξινό έγινε με αφορμή την ανοιχτή ομιλία στο κοινό των Χανίων, με θέμα: «Εγκέφαλος και νους: Ποιος είναι η μαριονέτα και ποιος ο μαριονοπαίκτης;». Ο Έλληνας νευροεπιστήμονας ανακάλυψε μια νέα, άγνωστη έως τώρα, περιοχή στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η περιοχή την οποία ο Γιώργος Παξινός ονόμασε «Ενδοσχοινιοειδή Πυρήνα» (Endorestiform Nucleus), βρίσκεται κοντά στο σημείο όπου ενώνεται ο εγκέφαλος με το νωτιαίο μυελό. Συγκεκριμένα, βρίσκεται μέσα στο κάτω παρεγκεφαλιδικό σκέλος, μια περιοχή που ενσωματώνει και συνδυάζει τις αισθητηριακές και τις κινητικές πληροφορίες, προκειμένου να διορθώσει τη στάση του σώματος, την ισορροπία του και τις μικρές επιδέξιες κινήσεις.
Ο ελληνικής καταγωγής επιστήμονας είχε υποπτευθεί την ύπαρξη της εν λόγω εγκεφαλικής περιοχής πριν 30 χρόνια και τώρα μπόρεσε για πρώτη φορά να αποδείξει την ύπαρξή της χάρη στην ύπαρξη καλύτερων πλέον μεθόδων ανίχνευσης και απεικόνισης. Η ανακάλυψη νέων περιοχών του εγκεφάλου βοηθά τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τις ασθένειες και να δοκιμάσουν νέες θεραπείες για τις διάφορες νευροεκφυλιστικές παθήσεις Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον, επιληψία κ.α.)
Ήταν μια ευχάριστη έκπληξη ο συνωστισμός που δημιουργήθηκε για να ενημερωθούν οι Χανιώτες θαυμαστές της επιστημονική του δουλειάς, καθώς κ ο θόρυβος που δημιουργήθηκε για μία σειρά θεμάτων κ απόψεων που αναπτύχθηκαν κατά την διάρκεια της, πράγμα που μας οδήγησε στο να τον συναντήσουμε την επόμενη μέρα, νωρίς το πρωί, για να προσπαθήσουμε να λύσουμε απορίες (που δεν λύνονται?), όπως : ‘υπάρχει ψυχή?’ , ‘υπάρχει βούληση?’ ή κάτι άλλο κυριαρχεί πάνω στις σκέψεις κ στις δράσεις μας;
Συνέντευξη στον Νίκο Μοτάκη
Πως ξεκίνησε αυτή η επιθυμία για χαρτογράφηση του εγκεφάλου;
Μελετούσα μαθηματικά για πολλά χρόνια μέχρι την στιγμή που μου έτυχε ένα εξάμηνο για έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Εκεί κόλλησα με την Ανατομία του εγκεφάλου κ αποφάσισα ότι θα ήταν ωφέλιμο να χαρτογραφηθεί ο εγκέφαλος… Έβλεπα κάποιες περιοχές του που ήταν πιο έντονες από κάποιες άλλες…
Ποια ήταν αυτή η συγκεκριμένη στιγμή που αισθανθήκατε ότι κάτι θετικό κ ενδιαφέρον συμβαίνει;
Όταν πήγα ν παρουσιάσω το πρώτο μου βιβλίο κ γινόταν χαμός από κόσμο στην Μινεάπολις των Η.Π.Α με αποτέλεσμα το βιβλίο να γίνει best seller πουλώντας 30 φορές περισσότερο από κάθε άλλο εκείνη την χρονιά!
Γεννηθήκατε στην Ιθάκη, όμως αναγκαστήκατε να φύγετε.
Ακριβώς! Δυστυχώς ο Έλληνας πάντα έφευγε και πάντα εξακολουθεί να φεύγει για εκεί που τα περιβόλια είναι πιο πλούσια αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, ας ελπίσουμε αυτό κάποια στιγμή να σταματήσει, αλλά τότε ήταν αναπόφευκτο! Όπως και σε κάθε κρίση από τότε που έφυγα κι εγώ για την Καλιφόρνια. Δεν είχαμε λεφτά κι εκεί ήταν ήδη ο αδελφός μου. Δεν υπήρχε κάποιος ή κάτι να με κρατήσει στην Ελλάδα δυστυχώς. Ενώ στο εξωτερικό αρκεί να είσαι καλός σε αυτό που κάνεις και θα προχωρήσεις, είναι τόσο απλό και ξεκάθαρο.
Σήμερα αναφερθήκατε στην ψυχολογία και στην Θεωρία της εξέλιξης. Ποιος είναι ο ρόλος τους ώστε να φτάσουμε στην ελεύθερη βούληση; Αν μπορούμε βέβαια καθώς εσείς το αμφισβητείτε.
Η ψυχολογία σε επηρεάζει έτσι κι αλλιώς! Σου δίνει μία οπτική γωνία που ίσως δεν είχες σκεφτεί. Αυτό ίσως σε οδηγήσει στην ελεύθερη βούληση που εγώ πάντα πίστευα ότι υπάρχει. Αλλά θα πρέπει να κοιτάξουμε κι άλλους παράγοντες που να ευθύνονται για την συμπεριφορά μας και την διαμόρφωση του χαρακτήρα μας όπως τα γονίδια, η κληρονομιά μας που λέμε, η προδιάθεση, το περιβάλλον, ίσως και η τυχαιότητα. Η επιστήμη βέβαια δεν χρησιμοποιεί την έννοια της ψυχής, οπότε λίγο δύσκολο.
Την οποία όμως χρησιμοποιεί η θρησκεία;
Αυτά που είπε ο Ιησούς δεν συμβαδίζουν με αυτά που λέει η θρησκεία! Η επιστήμη συμφωνεί περισσότερο μαζί του (ειδικά στο θέμα της ελεύθερης βούλησης η αναφορά γίνεται ως φιλόσοφου).
Τι σήμαινε για σας να χαρτογραφήσετε τον εγκέφαλο;
Για μένα ήταν σαν ένας γρίφος που έπρεπε να λύσω. Το είδα δηλαδή πιο πολύ σαν παιχνίδι. Ένα παιχνίδι που αν κέρδιζα θα κέρδιζε και η ανθρωπότητα. Έτσι τα έδωσα όλα ανακαλύπτοντας τελικά μια περιοχή που ανατομικά την ξέρουμε, αλλά λειτουργικά έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε.
Ανακαλύψατε όμως και μία περιοχή που ίσως συνδέεται με ασθένειες που ταλαιπωρούν πολύ κόσμο και θεωρούνται σχετικά καινούργιες, όπως το Αλτσχάιμερ κι η άνοια.
Ναι, κι ευελπιστούμε να πάρουμε απαντήσεις σχετικά με την αντιμετώπιση τους. Αν και δεν περιμένω να γίνει αυτό ούτε μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Φανταστείτε ότι έμενα μου πήρε 30 χρόνια για να χαρτογραφήσω τον εγκέφαλο.
Είπατε νωρίτερα ότι ενώ εσείς θέλετε να πιστεύετε στην ελεύθερη ανθρώπινη βούληση, αυτό δεν νομίζετε ότι συμβαίνει και η επιστήμη συμφωνεί μαζί σας.
Από την εποχή των Αρχαίων Ελλήνων συμβαίνει αυτό. Αλλά και μετέπειτα επιστήμονες υποστήριξαν πως δεν υπάρχει καμία ελευθερία. Αν η συμπεριφορά του ανθρώπου βασίζεται σε δυο παράγοντες, τα γονίδια του γενετικού υλικού και του περιβάλλοντος που έχει μεγαλώσει τότε όλα έχουν ήδη διαμορφωθεί την στιγμή που γεννιόμαστε! Ξέρω βέβαια ότι αυτό απογοητεύει τον κόσμο και σε όλες τις διαλέξεις μου υπάρχουν αντιδράσεις πάνω σε αυτό.
Ποιο θεωρείται εσείς το καλύτερο βιβλίο-δουλειά σας καθώς έχετε γράψει πάνω από 40!
Στην πραγματικότητα πολλά από αυτά! Αν έπρεπε να διαλέξω όμως ένα σίγουρα θα ήταν το «Ό Εγκέφαλος του αρουραίου σε στερεοταξικούς ορίζοντες», το οποίο έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου. Είναι το τρίτο πιο επιτυχημένο επιστημονικό σύγγραμμα σε όλες τις επιστήμες και είμαι πολύ χαρούμενος γι αυτό! Πολύ δουλειά όμως είχε και το «Κατ’ εικόνα» που αναφέρομαι σε θέματα όπως το περιβάλλον και η μόλυνση, τα πυρηνικά όπλα και η ηθική του απέναντι στη φύση.
Τι αποκομίσατε από την επίσκεψη σας στα Χανιά;
Είχα ξανάρθει πριν από τρία χρόνια και σήμερα η συμμετοχή του κόσμου ήταν πάνω από κάθε προσδοκία! Μου αρέσουν πολύ οι ερωτήσεις κι η αμφισβήτηση γιατί δείχνουν κοινό που σκέπτεται και ανησυχεί. Θα ξανάρθω για την παρουσίαση του επόμενου βιβλίου όμως και θα έχουμε ξανά την ευκαιρία να ανταλλάξουμε απόψεις.
Σας ευχαριστούμε!
Κι εγώ σας ευχαριστώ και θα σας δω σύντομα ξανά.
